आकाश उही छ, धर्ती उही । समथर उस्तै छ, पहाड उस्तै । तराईमा हुने गर्मी, पहाडमा लाग्ने कुहिरो–हुस्सु सबै उस्तै । तर, हाम्रा पहाडहरु हिमालमा गएर जोडिन्छन्, यहाँका पहाड समुन्द्रमा ठोकिन्छन् ।
नेपालको तराई जमिनमै गएर सकिन्छ भने फिलिपिन्सका पानीमा । समुन्द्री तटहरुका कारण फिलिपिन्सको बैदेशिक व्यापारमा सहजता छ । सि फुडले खाद्य पदार्थको ठूलो हिस्सा ओगटेको छ । आफ्नै देशमा उत्पादित धानको भात पुग्दो छ, फिलिपिनीहरुलाई ।
नेपालमा विश्वभरका पर्यटकलाई लोभ्याउने हिमालय पर्वतमाला छ, जहाँ जडीबुटीको भण्डार छ । फलफूल र तरकारीको भण्डार पहाडहरु छन्, अन्नको भण्डार तराई छ । ऋतुअनुसार थरीथरीका फलफूल, तरकारी, दलहन, तेलहन र खाद्यान्न उत्पादन हुन्छन् ।
हामी हिमालमा आलु, उवा वा जौले बाँच्न सक्छौं । पहाडमा मकै, कोदो वा गहुँले छाक टार्न सक्छौं अनि तराईमा दालभातमा रमाउन सक्छौं । जे छ, त्यसमै रमाउने हाम्रो राम्रो बानी पनि छ ।
भिजनले विकास
सन् १५२१ देखि १९४५ सम्मका विभिन्न कालखण्डमा स्पेन, अमेरिका, जापान लगायतको उपनिवेश रह्यो, फिलिपिन्स । दोस्रो विश्वयुद्धमा जापानले आत्मसर्मपण गरेसँगै स्वतन्त्र भए पनि विभिन्न अस्थायी सरकार र फर्डिनण्ड मार्कोसको सैनिक शासन झेलेर थला परेको फिलिपिन्सले सन् २००० पछि बहुराष्ट्रिय कम्पनी र निजि क्षेत्रको लगानी भित्र्याएर विकासमा गति ल्यायो ।
राजनीतिक नेतृत्वको भिजनमा कर्मचारीतन्त्रको पूर्ण सहयोगबाट फिलिपिन्समा बिकास योजनाहरु कार्यान्वयन भएको देखिन्छ । एकीकृत विकासको अवधारणा अनुरुप १६ वटा सिटीलाई एउटा मेट्रो मनिला बनाएर राजधानी महानगरको विकास गरेको देखिन्छ ।
सन् १९८७ को स्वतन्त्र फिलिपिन्सको संविधान र १९९१ मा जारी गरिएको स्थानीय सरकार ऐन अनुसार सिटीहरुमा ३/३ वर्षमा निर्वाचित हुने मेयर र अन्य जन प्रतिनिधिहरु निकै शक्तिशाली हुने रहेछन् । तिनले बनाएको विकास योजना कार्यान्वयनमा कर्मचारीहरुले पूर्ण सहयोग गर्दा रहेछन् ।
मेयरको योजना सम्पूर्ण सिटीको योजना हुन्छ । कर्मचारीहरु सक्षम र नतिजामुखी छन् । पुरै कर्मचारीतन्त्र प्रक्रियामा हैन, नतिजामा जोड दिन्छ । प्रायजसो कार्यालयमा करारका कर्मचारी बढी छन् । आयोजनाअनुसार निश्चित काम फत्ते गर्न करारमा कर्मचारी नियुक्त हुन्छन् । कार्यालयहरुको नियमीत कामका लागि मात्र स्थायी कर्मचारीहरु हुँदा रहेछन्, जसलाई ‘अर्गानिक स्टाफ’ भनिदो रहेछ । यस्तो व्यवस्थाले कार्यालयहरुको अनुत्पादक खर्च घटाएको उनीहरुले बताए ।
फिलिपिन्सका स्थानीय सरकारहरुले १९९१ देखि २०१० सम्म संस्थागत विकासको लागि समय र लगानी खर्च गरेका रहेछन् । त्यसको नतिजा अहिले देखिदैछ । प्रत्येक सिटीको फरक योजना, कार्यक्रम, लक्ष्य र पहिचान छ । मारिकिना क्लिन–ग्रीन सिटीको नामले चिनिन्छ भने मण्डलुयोङ एकीकृत आवास योजनामा अगाडि छ ।
त्यस्तै, भेलेन्जुएला सिटी एकिकृत सम्पति कर कार्यान्वयनमा दख्खल राख्छ भने लस बानस व्यापारिक प्रकृया चुस्तदुरुस्त गर्नेमा अगाडि छ । जुनै सिटीमा गए पनि जनप्रतिनिधि र कर्मचारीहरुको एउटै भनाइ हुन्छ– ‘एक भिजन, एक लक्ष्य, एक संस्थागत सोच ।’
फिलिपिन्स सन् २००० यता तिव्र विकासमा छ । सरकारले सडक, रेलमार्ग लगायतका भौतिक पुर्वाधार निर्माण र रियलस्टेट तथा व्यापारिक क्षेत्रमा निजि क्षेत्रलाई प्रोत्साहन गर्ने नीतिले ठूलो मात्रामा रोजगारी पनि सृजना आर्थिक गतिविधि बढेर देशको अर्थतन्त्र ह्वात्तै बढेको देखिन्छ ।
व्यापक पुर्वाधार निर्माणसंगै राष्ट्रिय–अन्तर्राष्ट्रिय लगानी बढ्नुका साथै बहुराष्ट्रिय संस्थाहरुको प्रधान कार्यालय बस्ने, विभिन्न प्रयोजनको लागि ट्रान्जिट प्वाइन्ट बन्ने क्रम बढ्यो । त्यसरी बढेको आर्थिक क्रियाकलापसंगै प्रतिव्यक्ति आय २९७६ अमेरिकी डलर पुर्याएको मनिलाले पूरा देशको अर्थतन्त्रमा टेवा पुर्याएको छ ।
