संयुक्त अधिराज्य (युके) यूरोपियन यूनियन (ईयु) मै रहने कि बाहिरिने भन्ने जनमत संग्रहको अन्तिम परिणाम आउँदा दुबै हात उठाएर तत्कालीन गृहमन्त्री टेरेजा मे खुसीले उफ्रिएकी थिइन् । त्यसपछि उनी आफैं प्रधानमन्त्री हुने सौभाग्य मिल्यो । अन्ततः २९ मार्च २०१९ का दिन संसदले पारित गरेपछि युके विधिवत् रुपमा ईयूबाट बाहिरिनेछ ।
ईयूबाट बाहिरिएपछि युकेको भविश्य कस्तो हुने र ईयूको भविश्य कस्तो हुने भन्ने चर्चा चुलिएको छ । उसो त ईयूबाट बाहिरिने विधेयकले झनै ठूलो संकट थपेको महसुस हुन्छ । उक्त विधेयकलाई प्रम टेरेजाकै पार्टीका धेरै नेता र प्रतिपक्षहरुले सबैभन्दा लामो आत्मसमर्पणको नोट भनेका छन् भने ईयूका २७ राष्ट्रले यही २५ नोभेम्बरमा सहमति जनाइसकेका छन् । उनीहरुले यो भन्दा अरु तलमाथि हुँदैन र अर्को पटक संशोधन पनि हुँदैन भनेर स्पष्ट पारिसकेका छन् ।
अब प्रधानमन्त्री टेरेजाले युकेको संसदबाट उक्त विधेयकलाई पास गराउनुपर्ने हुन्छ । उक्त विधेयकमाथि मतदान डिसेम्बरको दोस्रो हप्ताभित्र हुनेछ । ६५० सांसद रहेको बेलायती संसदमा यसलाई पारित गराउनको निम्ति केही सिटहरु खाली भएका कारण कम्तिमा ३२० जना सांसदहरुले मात्र पक्षमा मतदान गरे पुग्छ ।
विधेयक पास भएको खण्डमा विधिवतरुपमै युके ईयूबाट अलग हुनेछ । यसबाट युकेका निम्ति झनै ठूला चुनौतीहरु थपिने देखिन्छ । यदि संसदबाट उक्त विधयेक पास नभएको खण्डमा प्रधानमन्त्री टेरेजाले राजीनामा दिनुपर्ने हुन सक्छ र काम चलाउ सरकार गठन भई अर्को जनमत संग्रह वा विपक्षीको माग अनुसार संसदीय चुनाव गराउनुपर्ने हुन सक्छ । उनले राजीनामा नदिई ‘नो डिल’ अर्थात कुनै पनि सम्भौता बेगर ईयुबाट पारपाचुके गरी युकेलाई नेतृत्व गर्नेछिन् ।
उसो त ब्लेयर पुनः लेबर पार्टीको नेतृत्वमा र्फकने कुराको पनि चर्चा छ । ब्लेयरले प्रम दुई कार्यकाल गरे पनि वर्तमान लेबरका नेता जेर्मी कोर्विन भन्दा दुई बर्ष कान्छा छन् । जेठा कोर्विनमा करिस्म्याटिक गुण देखिँदैन ।
ईयूबाट युके विधिवत छुटेपछि बि्रटि्रस शक्तिमा समेत ह्रास आउने देखिन्छ । यसका धेरै आयामहरु छन् । बि्रटि्रस जनताले चाहेअनुसार मैले ब्रेक्जिटलाई कार्यान्वयन गर्दैछु भन्ने प्रम मेको भनाइ पूर्ण सही होइन ।
ब्रेक्जिट जनमत संग्रहमा स्कटल्याण्ड र उत्तरी आयरल्याण्डवासीले बहुमतले ईयूमै रहनुपर्छ भन्नेमा मतदान गरेका थिए । यद्यपि धेरै जनसंख्या भएको इंग्ल्याण्डको अत्यधिक मतदाताहरुले बाहिरिनुपर्ने पक्षमा मतदान गरेको कारण झिनो मतले बाहिरिनुपर्नेमा परिणाम आएको हो । स्कटल्याण्ड र उत्तरी आयरल्याण्डका जनताले ब्रेक्जिटको विपक्षमा मत जाहेर गरेका कारण प्रधानमन्त्रीले बि्रटि्रस जनताले चाहेको भन्नु पूर्ण सही होइन ।
स्कटल्याण्ड स्वतन्त्र हुने वा नहुने भन्नेबारे स्कटिस जनमत संग्रह २०१४ मा युके भित्रै रहने भन्ने परिणामको प्रतिवाद स्वरुप युकेको संसदीय चुनावमा स्कटिस नेशनल पार्टीले ५७ सिट ल्यायो । उसले युके ईयूमा रहनुपर्छ भन्नेमा दबाब दियो । अहिले स्कटल्याण्डले आफैं युकेबाट छुट्ने माग निरन्तर अघि बढाइरहेको छ ।
बेलायती प्रधानमन्त्रीले सन् २०१७ मा स्न्याप जेनेरल इलेक्सन अर्थात मध्यावधि चुनाव गराउँदासमेत केही सिट घटे पनि स्कटिस नेसनल पार्टीको बहुमत कायमै छ । युके ईयूमा रहँदा स्कटल्याण्ड छुट्ने सम्भावना न्यून छ भने ईयूबाट युके छुटनेवित्तिकै स्कटल्याण्ड पनि युकेबाट छुट्ने सम्भावना प्रवल छ ।
जिब्राल्टार, साइप्रस र फोक्ल्याण्ड आइल्याण्डको सवाल पनि एकपछि अर्को गर्दै आइरहेको छ । अन्ततः कुनैबेला पृथ्वीको २५ प्रतिशत भूभागमा साम्राज्य फैलाएका बि्रटि्रसहरु इङल्याण्ड र वेल्समै सीमित हुने सम्भावना देखिन्छ । नयाँ पुस्ताहरु अवसर र खुल्ला ब्यापारका निम्ति ईयूमा रहनुपर्ने सोच राख्छन् । त्यसैले पनि यसपटक युके ईयुबाट बाहिरिएपछि भविश्यमा पुनः ईयूको सदस्यता लिनको निम्ति उसले आवेदन दिएको खण्डमा युकेको मापदण्ड पुग्न नसक्ने विज्ञहरुको तर्क छ ।
ईयूको सवालमा अमेरिका र रसियाको सवाल पनि जोड्नुपर्ने हुन्छ भलै यस विषयमा चर्चा हुँदैन । दोस्रो विश्वयुद्ध लगत्तै यूरोपको पुनर्निर्माण तथा शक्तिशाली रसियाको विरुद्धमा दीर्घकालीन मोर्चा बनाउन अमेरिकाले मासहल प्लान (१९४८-१९५१) अन्तर्गत १३ विलियन डलर खर्च गरी अन्ततः पेरिसमा कोल्ड एण्ड स्टील कम्युनिटी (इसिएससि) १८ अप्रिल १९५१ मा स्थापना भयो ।
