वाशिंगटन (असन बजार पत्रिका )ः केन्द्रीय गुप्तचर एजेन्सी (सीआईए) प्रमुखले श्रीलंकाको आर्थिक पतनको लागि चीनलाई जिम्मेवार ठहराउनुभएको छ चिनियाँ लगानीमा उच्च ऋण स्वीकार गर्ने कोलम्बोको “मूर्ख शर्त“ ले विनाशकारी नतिजा निम्त्याएको दाबी गर्नु भएको छ । एएनआईका अनुसार विलियम बर्न्सले बुधबार एस्पेन सेक्युरिटी फोरममा आयोजित एक समारोहमा भने “चिनियाँहरूसँग धेरै तौल छ र उनीहरूले आफ्नो लगानीको लागि धेरै आकर्षक केस बनाउन सक्छन्।“ “राष्ट्रहरूले आज श्रीलंका जस्तो ठाउँलाई हेर्नु पर्छ – चीनको लागि धेरै ऋणी – जसले उनीहरूको आर्थिक भविष्यको बारेमा केही साँच्चिकै अन्धा शर्तहरू बनाएको छ र परिणामको रूपमा आर्थिक र राजनीतिक दुवै, परिणामहरू धेरै विनाशकारी रुपमा भोगिरहेका छन्,“ उनले थपे।
बर्न्सले श्रीलंकाको अवस्थाले मध्यपूर्व र दक्षिण एसियाका अन्य देशहरूलाई पाठ सिक्नुपर्ने चेतावनी दिएका छन उनले चीनका छिमेकीहरु पनि यो उसको नियतसंग सचेत हुन आग्रह गरेका छन ।।
“मलाई लाग्छ, मध्य पूर्व वा दक्षिण एसियामा मात्रै होइन, विश्वभरका धेरै खेलाडीहरूका लागि यो एउटा यो घटना एउटा पाठ हुनुपर्छ – त्यस्ता प्रकारको व्यवहारको बारेमा तपाईंको आँखा खुला राख्नु।“श्रीलंकाले सेतो हात्ती परियोजनामा परिणत भएका चीनलगायत धेरै देशहरूबाट ऋण लिएको छ । यो उसको मूर्खतापूर्ण निर्णय हो ।
भारत निकट रहेको यो टापु राष्ट्रले देशको दक्षिणमा बन्दरगाह निर्माणको लागि लिएको बिलियन ऋण तिर्न असमर्थ भएपछि श्रीलंकाले एक चिनियाँ कम्पनीलाई ९९ वर्षको लागि सुविधा भाडामा दिन बाध्य भएको थियो।
यस वर्षको सुरुमा, बर्न्सले चीनलाई २१ औं शताब्दीमा संयुक्त राज्य अमेरिकाका लागि सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण भूराजनीतिक चुनौतीको रूपमा वर्णन गरे। उनले राष्ट्रपति सी जिनपिङको चीनलाई धेरै तरिकामा सीआईएले सामना गरेको सबैभन्दा गहिरो परीक्षणको रूपमा चित्रण गरे।सीआईएको यो चेतावनी आए लगत्तै आईएमएफका निर्देशक क्रिस्टालिना जर्जिएभाले शनिबार उच्च ऋणको स्तर भएका देशहरूलाई श्रीलंकाबाट पाठ लिन चेतावनी दिए र यो सीमित नीति ठाउँ भएका राष्ट्रहरूका लागि चेतावनी संकेत भएको बताएको केही दिन पछि आएको हो।“उच्च ऋणको स्तर र सीमित नीतिगत स्थान भएका देशहरूले थप तनावको सामना गर्नेछन्। श्रीलंकालाई चेतावनीको संकेतको रूपमा नहेर्नुहोस्,“ आईएमएफ प्रमुखले भने।
“उदीयमान र विकासोन्मुख देशहरूले पनि लगातार चार महिनादेखि निरन्तर पुँजी बहिर्गमनको अनुभव गरिरहेका छन्। उनीहरूे अब तीन दशकको विकसित अर्थतन्त्रलाई उल्टाउने र अझ पछाडि पर्ने जोखिममा छन्,“ उनले थपिन्।
श्रीलंकाले सन् १९४८ मा स्वतन्त्र भएपछि सबैभन्दा खराब आर्थिक संकटको सामना गरिरहेको छ, जसले टापु राष्ट्रमा खाद्यान्न, औषधि, खाना पकाउने ग्यास र इन्धन जस्ता अत्यावश्यक वस्तुहरूको चरम अभाव भएको छ।
विदेशी ऋण चुक्ताको कारणले गर्दा तीव्र विदेशी मुद्रा संकटमा परेको देशले अप्रिलमा घोषणा गरेको थियो कि उसले यो वर्षको लागि ७ अर्ब अमेरिकी डलरको विदेशी ऋण चुक्ता स्थगन गरिरहेको छ। श्रीलंकाको कुल विदेशी ऋण अर्बौं डलरमा चलिरहेको छ ।
